De middeleeuwen in scherven
Kasteel Ammersoyen, Ammerzoden (NL), 2024
In Kasteel Ammersoyen krijgen bezoekers via een dappere dwaaltocht langs scherven een eerlijk beeld van de late middeleeuwen.
Foto’s: Levin den Boer
Scherven
Hoe kunnen de kastelen van het Gelders Landschap en Kastelen (GLK) zich van elkaar onderscheiden? En wat maakt Kasteel Ammersoyen zo bijzonder? Deze vragen stonden centraal toen het GLK ons benaderde. Tijdens een snelkookpansessie ontstond het concept ‘De Middeleeuwen in Scherven’. Kasteel Ammersoyen is namelijk speciaal door de indrukwekkende schervencollectie die in de slotgracht gevonden is. Daarnaast is onze kennis van de middeleeuwen ook fragmentarisch: het beeld van de middeleeuwen stellen we samen op basis van de scherven aan informatie die er nog zijn. Dit vormde de tweede laag van het concept. Waren de kerkers werkelijk donker en smerig, gevuld met arme stakkerds? En zaten jonkvrouwen echt hulpeloos in torens? Onderzoek levert steeds nieuwe kennis op, die oude ideeën over de middeleeuwen op losse schroeven zet.
Dappere dwaalroutes
Met het concept ‘scherven’ hebben we van een kasteelbezoek een ontdekkingstocht gemaakt. Na een indrukwekkende introductiefilm, geprojecteerd rond een maquette van het kasteel, bepaalt de bezoeker zelf zijn dappere dwaalroute langs geheimzinnige gangen en deuren. Zo komen ze op verrassende manieren in aanraking met de schervencollectie. Neem bijvoorbeeld de route over vrouwen in de Middeleeuwen. Bezoekers starten bij een scherf van een Mariabeeldje, vervolgen hun weg langs het stereotype beeld van de altijd bordurende Middeleeuwse vrouw, om uiteindelijk te ontdekken dat vrouwen vaak hun eigen geld verdienden en beheerden. Steeds vertellen we hetzelfde verhaal: door goed te kijken naar de scherven van het verleden kunnen we een nieuw en realistischer beeld van de Middeleeuwen vormen.
Voor kinderen
In de dwaalroutes zijn interactives toegevoegd, speciaal om het jongere publiek (kinderen van 7-12 jaar) aan te spreken. Zo kan je bijvoorbeeld ingrediënten van bier raden door te ruiken of aan een wiel draaien bij het hijsrad. Ook zijn er ‘geheimen’ toegevoegd: paaltjes met daarop een herkenbaar ridderfiguurtje die over de kleinste en meest onopvallende plekjes in het kasteel interessante weetjes vertellen. Neem bijvoorbeeld het geheimpaaltje over de vensterbank: waren kasteelbewoners hier echt alleen aan het dagdromen? Niet per se: het was vooral een nuttige zitplaats voor het lezen van een brief of handwerk. Daglicht werd goed benut, want het kon binnen heel donker zijn.
Schervenlab
Ten slotte loopt een bijzondere dwaalroute langs het ‘schervenlab’. Hier kan jong en oud samen puzzelen met originele scherven uit de schervencollectie. Ook kunnen ze spelen met magneten op een magneetwand. Welke dappere dwaalroute dan ook: uiteindelijk ontdekken bezoekers altijd scherven uit de schervencollectie op een onverwachte manier.
Credits
Opdrachtgever
Gelders Landschap en KastelenContent design, script en tekstredactie
Studio LouterRuimtelijk ontwerp
Even MoreGrafisch Ontwerp
Type 3 OntwerpAudio
Klevr SounddesignMediaproductie (introfilm)
MotokoBouwer
Flink (Flinkzijn)Lichtontwerp
Studio FLEKWandschildering
Marius Erfgoed